درمان زخم عروقی : رویکردی چندلایه برای بازگرداندن خونرسانی و ترمیم بافت
زخم‌های عروقی، به‌ویژه زخم‌های وریدی، شریانی و مختلط، از مقاوم‌ترین انواع زخم‌های مزمن هستند و معمولاً در اندام تحتانی بیماران با مشکلات گردش خون دیده می‌شوند. درمان این زخم‌ها نیازمند ارزیابی دقیق علت زمینه‌ای، انتخاب پانسمان مناسب و اصلاح شرایط سیستمیک بیمار است. در این متن، مراحل کلیدی درمان این زخم‌ها را مرور می‌کنیم.
۱. شناسایی نوع زخم عروقی
پیش از شروع درمان، ضروری است که زخم عروقی به‌درستی طبقه‌بندی شود:
زخم وریدی: معمولاً در ناحیه داخلی قوزک پا ظاهر می‌شود، با ترشح بالا و درد کم در زمان استراحت.
زخم شریانی: اغلب روی پنجه‌ها یا پاشنه دیده می‌شود، با درد شدید شبانه یا در هنگام بالا بردن پا.
زخم مختلط: ویژگی‌هایی از هر دو نوع فوق را دارد و درمان پیچیده‌تری می‌طلبد.
ارزیابی شاخص فشار مچ پا به بازو (ABPI) برای افتراق این زخم‌ها ضروری است.
۲. درمان علت زمینه‌ای
در زخم‌های وریدی: استفاده از فشار درمانی (compression therapy) با بانداژ چندلایه یا جوراب واریس مناسب ABPI.
در زخم‌های شریانی: اجتناب از فشار و ارجاع به جراح عروق برای بررسی امکان بازگردانی جریان خون (revascularization).
کنترل دیابت، فشار خون، چربی خون و ترک سیگار از الزامات کنترل سیستمیک بیماری هستند.
۳. دبریدمان هدفمند
در صورت وجود بافت نکروتیک یا فیبرینی:
دبریدمان آنزیمی (مثل کلاژناز)
یا دبریدمان مکانیکی/تیغی در صورت وجود عفونت یا تأخیر در ترمیم. در زخم شریانی با خونرسانی ضعیف، دبریدمان باید با احتیاط انجام شود.
۴. انتخاب پانسمان مناسب
بسته به ترشح، عفونت و وضعیت بستر زخم:
زخم وریدی: پانسمان‌های جاذب ترشح مثل آلژینات، هیدروفایبر یا پانسمان نقره‌دار.
زخم شریانی: پانسمان‌های مرطوب‌کننده مثل هیدروژل یا هیدروکلوئید، جهت جلوگیری از خشکی و نکروز بیشتر.
زخم عفونی: پانسمان‌های ضدمیکروب حاوی نقره، ید یا پلی‌هگزامتیلن بیگوانید (PHMB).
۵. پایش مستمر و پیشگیری از عود
بررسی هفتگی سایز و عمق زخم با استفاده از ابزارهای دیجیتال یا تصویربرداری.
آموزش بیمار جهت بالابردن پاها در زخم‌های وریدی و مراقبت از پاها در بیماران با بیماری شریانی.
ارجاع به متخصص تغذیه یا پزشک جهت بهینه‌سازی سطح آلبومین، ویتامین C، زینک و آهن.
۶. درمان‌های مکمل پیشرفته
در صورت مزمن شدن زخم:
وکیوم‌تراپی (NPWT)
استفاده از پانسمان‌های زیستی (مثل ماتریکس کلاژن، پوست خوک)
یا در موارد خاص: درمان با سلول‌های بنیادی یا اکسیژن‌درمانی موضعی/فشار بالا.
جمع‌بندی
درمان زخم‌های عروقی یک فرآیند چندبُعدی است که نیاز به شناخت دقیق نوع زخم، مداخلات موضعی هدفمند، اصلاح عوامل سیستمیک و همکاری میان تیم‌های پرستاری، پزشکی و توانبخشی دارد. رویکردی دقیق و منظم می‌تواند کیفیت زندگی بیمار را به‌طرز چشمگیری بهبود دهد و خطر قطع عضو را به حداقل برساند.
جهت مشاوره رایگان با کارشناسان مجرب کلینیک زخم در کرج (پاناهیل) از طریق چت آنلاین واتساپ یا شماره مستقیم: 09194341195 در تماس باشید تا با بهترین روش ها درمان را شروع کنید.
