فرآیند دبریدمان، بـه معنی خـارج کردن جسم خارجی یا بافت مرده از محل و یا اطـراف ضایعه تروماتیک است، تا زمانی که بافت سالم زخم نمایان شود.
دبریدمان درست و به موقع و اصولی تاثیر بسیار بسزایی در فرایند ترمیم دارد. زیرا دبریدمان موجب کنترل عفونت، تازه سـازی لبه‌هـای زخـم، کمـک بـه رشـد بافت‌های سالم و… می‌شـود.
در افراد سـالم، دبریدمـان طبیعی توسـط خـود بـدن بـه وسیله‌ی گلبول‌های سـفید و آنزیم‌های ماتریس متالوپروتئاز (MMPs) انجام می‌شـود. در صورتی کـه مقاومت میزبان بـه دلیل تغذیه ضعیـف، آسـیب‌های ناشـی از فشـار مـداوم یـا مشـکلات دیگـر ماننـد قند خون بـالا در فرد مبتـلا به دیابـت، کاهش یافته باشـد، یـا ناحیه‌ای که بـه دبریدمان نیـاز دارد عمیـق و گسـترده باشـد؛ مداخله‌هـای پزشـکی برای تسـهیل روند درمـان و دبریدمان ضروری اسـت. به علاوه دبریدمان به درمانگـران کمک می‌کند بسـتر زخـم و لبه‌هـا را کامل دیده و ارزیابی دقیق‌تری از زخم بیمار داشته باشند.
هدف اصلی دبریدمان، کاهش یا از بین بردن بافت های مرده و در نتیجه کاهش فاز التهابی است. به علاوه به دلیل عدم خون رسانی مناسب به بافت های مرده و در نتیجه عدم تاثیر انتی بیوتیک ها بر این بافت ها، بافت های مرده بستر مناسبی برای رشد باکتری ها می باشند. بافت‌هایی مرده باعث گسـترش آسـیب باکتریایـی بـه بافت‌هایـی عمیق‌تـر می‌شـوند و حتـی احتمال سپتیسـمی، تخریب اسـتخوان، سـلولیت پوسـت اطـراف، قطع عضـو یا مرگ فـرد را هم افزایـش می‌دهنـد.
در بسـیاری از انـواع دبرید زخم دیابتی فرآیند تازه سـازی بسـتر زخـم هـم صـورت می‌گیـرد. فرضـا حیـن دبریدمـان جراحی با کـورت (ابزاری قاشـق مانند برای پاک سازی بافت‌ها) آسـیب‌های کوچکی به بسـتر زخم وارد می‌شـود. این آسـیب‌ها موجب شـروع فرآینـد آنژیوژنزیس، آزادسـازی فاکتورهـای رشـد و در کل باعـث شـروع مجـدد فرآینـد ترمیـم در زخـم می‌شـود. فرآینـد تـازه سـازی در لبه‌هـای زخـم بسـیار مهـم اسـت زیـرا ایپتلیال‌سـازی نیازمنـد لبـه‌ای تـازه در زخـم اسـت. البتـه بایـد توجه داشـت که این صدمات نباید شـدید، پشـت سـر هم، یا با خشـونت بر بسـتر زخـم اعمال شـود زیـرا ممکـن اسـت در زخم‌هـای مزمـن باعث گسـترش بافـت نکروز و یـا صدمات بافت گرانوله شود.
بـا وجود جسم خارجی در زخم، حضـور باکتری‌هـا و مکانسـیم‌های التهابی فعـال، مهاجرت فیبروبلاست‌ها و کراتینوسیت‌ها اتفاق نمی‌افتد. این فرآیند، باعث می‌شـود کـه یک زخـم مزمن که در فرآینـد مخرب قـرار گرفته و مرحله التهابی آن نیز به صـورت غیرعادی طولانی شـده اسـت، نتواند بـه صـورت مناسب وارد مرحله تکثیر یـا ترمیم شـود. در نتیجه بافت تازه تشکیل نشـده و زیـر بنای ترمیم که با ترشح کلاژن توسط فیبروبلاست‌ها آغـاز می‌شـود، ایجـاد نمی‌شود. امـا دبریدمان، ایـن فرآیند معیـوب را اصلاح می‌کند.
التهـاب طولانی مـدت در زخم بـه علت وجـود بافت‌های مـرده و عفونـت در زخـم می‌توانـد باعث شـکل گیری نادرست رشته‌های کلاژن شـود و اسکارهای هایپرتروفیـک را ایجـاد کنـد. یکـی از عللـی کـه موجـب کنتـرل اسکار توسـط پانسـمان‌های مـدرن می‌شـود، تاثیر این پانسمان بر سـرعت بخشـیدن بـر دبریدمـان و همچنیـن کنتـرل التهاب اسـت.
بـه طور کلی دبریدمان‌هـای جراحـی، هیدروسرجیکال، و مکانیکال نسـبت به سـایر دبریدمان‌هـا تهاجمی‌تر بـوده و ممکن اسـت با خون ریـزی، درد یا آسـیب بـه بافـت سـالم همـراه باشـند. دبریدمان‌های آنزیماتیـک، اتوالیتیک، بیوسـرجری و اولتراسـونیک کـه غیر تهاجمی‌هسـتند عموما به کندی بسـتر زخـم را تمیـز می‌کننـد . برخی انـواع دبریدمان نیـز مانند هیدروسـرجیکال و اولتراسـونیک گران‌قیمـت بوده و همه‌جا در دسـترس نیسـتند. دبریدمـان بیوسـرجری یـا ماگوت‌تراپـی نیـز که بـا اسـتفاده از الرو مگس انجام می‌شـود در برخـی جوامع و افراد پذیرفتنی یا خوشـایند نیست.
سخن اخر:
انتخاب بهترین روش دبریدمان زخم، با توجه به محل زخم ، نوع زخم و میزان خون رسانی آن (زخم های شریانی و وریدی) ، میزان عفونت و میزان درد بیمار می باشد.
